Circulariteit Gemeten: De R-Ladder in Aanbestedingen

Wat is de R-Ladder?

De R-ladder is een methode om de mate van circulariteit aan te geven, bestaande uit 6 verschillende treden. Binnen deze treden zijn er verschillende strategieën toepasbaar op een dienstverlening of product. Hoe hoger de strategie op de R-ladder, hoe meer grondstoffen worden bespaard en hoe meer circulair de strategie dus is. Daarmee helpt de R-ladder bedrijven om meer grip te krijgen op de duurzaamheids- en circulariteitsbijdrage op het gebied van grondstofgebruik.

R1 is in de basis de hoogste trede en dus het meest circulair. Echter is er in de R-ladder van de RVO nog een stap voor de eerste trede: innovaties. In het ontwerp of businessmodel is het namelijk al mogelijk dat gemaakte keuzes bijdragen aan circulariteit, nog voordat het product is gemaakt of de dienst is geleverd.

R1 Refuse (weigeren) en Rethink (heroverwegen)
In stap 1 (refuse en rethink) ziet een gebruiker af van een product of dienst, of gaat een product of dienst wat al in bezit is juist intensiever gebruiken. Ook het kiezen voor een ander, duurzamer product past binnen deze stap.

R2 Reduce (verminderen)
De tweede trede gaat over het efficiënter fabriceren of het efficiënter maken van een product of dienst in gebruik. Denk hierbij aan het investeren in energiezuiniger materiaal, opbouwen van voorraadniveaus of overbodige verpakkingen minimaliseren.

Zowel R1 als R2 zijn stappen in circulariteit voordat een product of dienst daadwerkelijk wordt gebruikt. Pas vanaf R3 volgen circulariteitsstrategieën die toegepast zijn op gebruik.

R3 Re-use (Hergebruiken)
Mocht een product of dienst toch worden gebruikt , zijn er nog verschillende circulariteitsstrategieën mogelijk. De beste hierbij is het hergebruiken van het gehele product of dienst. Dit kan hergebruik van materialen in de bouwsector zijn, zoals leidingen, of het (ver)huren van producten voor tijdelijk gebruik.

R4 Repair, refurbish, remanufacturing en repurpose (repareren, opknappen, reviseren en hergebruiken)
Bij R4 wordt een deel van de product of dienst hergebruikt, door repareren, opknappen, reviseren of hergebruik. Binnen een organisatie kan dit gericht zijn op alle laptops en/of telefoons die uitgeleverd worden aan de medewerkers, maar ook het uitvoeren van periodiek of correctief onderhoud om de behoefte tot nieuwe aankopen te verminderen.

R5 Recycle
Trede vijf is het recyclen van gebruikte materialen, bijvoorbeeld tot nieuwe grondstoffen of reststromen. Dit kan bijvoorbeeld van verpakkingsmateriaal zijn, maar ook organisch afval omzetten tot compost voor de landbouwsector.

R6 Recover
De laatste, en minst circulaire stap is het terugwinnen van energie uit materialen. Hierbij verbrand je de materialen en win je energie terug. In een circulaire economie komen zo min mogelijk materialen bij deze stap terug.

Conclusie

Samenvattend zijn er in de zes stappen eigen 3 mogelijkheden onderverdeeld in het moment van gebruik van een product of dienst, voorafgaand, tijdens of na:

• Reduce, het daadwerkelijk verminderen van de product of dienst voorafgaand aan het gebruik.
• Re-use, het gebruik dusdanig inrichten dat er circulariteitsmogelijkheden ontstaan.
• Recycle, in het gebruik is geen circulariteit meer mogelijk, maar in het afbreken van de materialen wel.

Is de R-Ladder op iedere dienst toepasbaar?

In principe is de R-ladder toepasbaar op alle diensten en producten. Wel kan de praktische toepassing ervan variëren. Zo is soms vanuit een aanbesteding de trede R1 refuse niet gewenst, bijvoorbeeld omdat ze een bepaalde leverzekerheid wensen. Ook is de implementatie van bepaalde strategieën niet altijd te realiseren, of zelfs in conflict met bepaalde eisen. Bijvoorbeeld als er sprake is van een strakke planning, beperkt budget of technische eisen aan een product of dienst. Daarnaast hangt de uitvoerbaarheid van een R-ladder strategie ook af van de beschikbaarheid van technologieën of de bereidheid van de betrokken partijen. Deze elementen kunnen sterk verschillen per branche. Toch helpt de R-Ladder een inschrijvende partij in het aanbrengen van structuur of concreetheid in de eigen maatregelen.

Daarmee biedt de R-ladder een waardevol kader voor het bevorderen van circulaire praktijken. Het biedt daarmee vanuit inkoop perspectief de mogelijkheid om niet alleen uniformiteit te creëren, maar ook voor bewustzijn te zorgen richting de inschrijvende partijen toe. Uiteindelijk blijft duurzaamheid en circulariteit een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ieder hulpmiddel of tool dat bijdraagt aan bewustwording en duurzame oplossingen is immers een stap in de goede richting.

Kunnen wij je helpen?

Vond je deze blog interessant en wil je meer weten of eens samen sparren? Dat kan. Neem via onderstaand formulier contact met ons op!